Snelle feiten
Classificatie
Wetenschappelijke naam:
Mergus zaagbek
Andere namen:
Goosander, Gewone Zaagbek
Familie:
Eenden, ganzen en zwanen
Instandhouding:
Groen
Metingen
Lengte:
58cm tot 66cm
Spanwijdte:
82cm tot 97cm
Gewicht:
900 gram
tot 2,1 kg
Hoe ziet een Gewone Zaagbek eruit?
Het volwassen vrouwtje is een grote duikeend met een rufous bruine kop. Het heeft een lange rufous gekleurde, naar beneden wijzende kuif op zijn kruin en een goed gedefinieerde witte keel met een bruine kraag in de nek eronder. De onderste nek is wit, net als de buik en de flanken. Over het algemeen is de rest van de vogel blauwgrijs tot leisteengrijs over de borst, vleugels, rug en staart. De benen en snavel zijn rood. De snavel is lang, smal en gehaakt met gekartelde randen waardoor de vogel zijn favoriete prooi van vis kan vasthouden. Tijdens de zomermaanden is het volwassen mannetje vergelijkbaar met het vrouwtje, hoewel de kuif normaal gesproken korter is, maar dit uiterlijk verandert in de herfst om een winterkleed van een groenzwarte kop met een ronde kam en helderwitte nek en onderdelen te onthullen die kunnen zijn getint met een roze tint. Secundaire vluchtveren zijn ook wit, terwijl de rug en staart lichtgrijs zijn. Het bovenste vleugelgebied, afgezien van de secondaries, is zwart, wat resulteert in een grote witte vleugelvlek in het midden van de vleugel die prominent aanwezig is tijdens de vlucht. De snavel en benen zijn als het vrouwtje en beide geslachten hebben donkerbruine ogen. Juveniele zaagbekjes zijn vergelijkbaar met het volwassen vrouwtje met een lichtere kleur aan het hoofd en een kortere kuif.
Mannelijke en vrouwelijke Zaagbek
Hoe klinkt een Gewone Zaagbek?
Gewone zaagbeken zijn over het algemeen stil, tenzij ze het hof maken of gealarmeerd zijn. Het vrouwtje zal vaak sissen wanneer ze haar jongen beschermt of een hoog ‘cru – cru – cru’ geluid geven wanneer ze haar jongen naar haar toe roept. De algemene alarmoproep is een lage tot middelhoge ‘guk – guk’.
Gewone Merganser-oproep
Lars Edenius, XC475545. Bereikbaar op www.xeno-canto.org/475545.
Vrouwelijke Zaagbek
Wat eet een Gewone Zaagbek?
Terwijl hij meestal vanaf het oppervlak duikt om vis te vangen, de belangrijkste voedingsbron, zal de zaagbek ook schaaldieren, kikkers, wormen, insecten en zelfs kleine vogels en plantaardig materiaal nemen. In het verleden zijn ze het doelwit geweest van commerciële viskwekerijen na hun voorliefde voor forel en zalm, hoewel ze zich vaker zullen voeden met de meer voorkomende vissoorten die beschikbaar zijn in hun directe habitat.
Gewone Zaagbeken in vlucht
Distributie
De drie ondersoorten bevinden zich als volgt:
- Gewone zaagbek (Noord-Amerikaans)
- Mergus merganser americanus (monotypisch)
De noord-Amerikaanse variant broedt van Alaska oostwaarts naar Newfoundland, zuid naar noord-Californië en in zuidwestelijke richting naar New Mexico en het noorden van Pennsylvania. Wanneer noordelijke rivieren en meren in de winter bevriezen, trekken de vogels naar het zuiden naar het zuidwesten van de VS en het noorden van Mexico.
- Zaagbek (Euraziatisch)
- Mergus merganser zaagbek (polytypisch)
De Euraziatische variant bezet de grootste van ’s werelds biografische ecozones die bekend staan als de Palearctische. Deze specifieke zoögeografische regio omvat Eurazië, samen met Noord-Afrika en de gematigde gebieden van het Arabische schiereiland. Binnen zijn grenzen omvat het het Middellandse Zeegebied, West-, Centraal- en Oost-Azië, de Sahara en Arabische woestijnen en de Euro-Siberische regio. Broeden vindt plaats van IJsland westwaarts naar het uiterste oosten van Rusland aan de Pacifische kust, Zuid- en Midden-Europa, noordelijke regio’s van Japan en Noordoost-China. Vogels trekken naar het zuiden tot in de winter aan de Atlantische kusten en ook van Midden-Europa oostwaarts naar Iran, Korea, Japan en China.
- Mergus merganser orientalis (polytypisch)
Broedend in Centraal-Azië van Afghanistan via Tibet tot de Himalaya en West-China, kan deze ondersoort van de gewone zaagbek overwinteren in het noordwestelijke Indiase subcontinent en van de uitlopers van de Himalaya naar Zuidoost-Azië.
Mannelijke en vrouwelijke Zaagbek
Borden en spotting tips
Gewone zaagbeken geven de voorkeur aan de zoetwateromgeving van rivieren, meren en grote poelen, maar zullen in de winter vaak zoutwatermondingen en af en toe binnenzeeën bezetten. Het zijn superb visvangers en hun lange slanke lichamen zijn vaak te zien glijden door het water met hun hoofd ondergedompeld op jacht naar voedsel. De kenmerkende witte keelvlek op het vrouwtje is een uitstekend hulpmiddel bij identificatie.
Vrouwelijke Goosander
Fokkerij
Het vrouwtje kiest alleen een nestplaats en bouwt een komvormig nest dat is bekleed met haar eigen donzige borstveren. Het nest bevindt zich vaak in het gat of de spleet van een boom dicht bij water. Broedende vrouwtjes kunnen jaar na jaar hetzelfde nest bezoeken en gebruiken. Een enkele koppeling van tussen de 8 – 11 roomwitte gekleurde eieren wordt jaarlijks gelegd, waarbij de Noord-Amerikaanse variant tussen juni en juli en minder vaak vanaf mei en de twee Euraziatische ondersoorten eieren produceren van april tot eind juli. Incubatie door alleen het vrouwtje, gemiddeld tweeëndertig dagen en de kuikens worden door de moeder uit het nest naar het water gelokt, ongeveer achtenveertig uur na het uitkomen. Jongen kunnen vliegen vanaf de leeftijd van twee maanden en kunnen al een week na het uitkomen door de ouder worden achtergelaten en aan hun lot worden overgelaten, hoewel ze vaker ongeveer een maand oud zijn.
Zaagbek met kuiken op rug
Hoe lang leven Gewone Zaagbeken?
De levensverwachting voor de gewone zaagbek is gemiddeld acht jaar.